اکسیژن تراپی در خانه

در این مقاله در رابطه با اکسیژن درمانی در خانه صحبت می‌شود. بیماری‌های تنفسی بسیاری هستند که ممکن است منجر به هیپوکسمی در فرد شوند و لازم باشد در روند درمانشان از اکسیژن درمانی استفاده شود. برخی از این بیماری‌ها شامل دیسپلازی ریوی (BPD)، بیماری‌های مزمن ریوی (CLD) می‌شوند. برای انتخاب تجهیزات اکسیژن درمانی که متناسب با بیماری و نیاز شما باشند، میبایست از راهنماییها و مشاوره با پزشک خود و فروشندهی دستگاه استفاده کنید. هدف از این کار انتخاب، خرید و استفاده از تجهیزاتی است که متناسب با بیماری شما، نحوهی زندگی، فعالیتها و میزان اکسیژنی باشد که بدنتان به آن احتیاج دارد تا بتوانید هنگام اکسیژن‌درمانی به انجام فعالیتهای معمول روزانهی خود بپردازید.

نازال کانولا با جریان پایین اکسیژن

از این روش برای درمان هیپوکسمی بدون ونتیلاسیون استفاده می‌شود. در این روش می‌توان نرخ جریان اکسیژن و FiO2 را کنترل کرد. همچنین می‌توان همراه با آن از دستگاه مرطوب کننده سرد یا گرم استفاده کرد. در این روش معمولا نرخ جریان بسته به نوع دستگاه بین 32/1 لیتر در دقیقه تا 10 لیتر در دقیقه متغیر است، با این حال معمولا بیشترین مقدار آن 4 لیتر بر دقیقه است؛ زیرا مقدار بالاتر آن ممکن است مشکل ایجاد کند و به خوبی اکسیژن با اشباع بالا را منتقل نکند. در حالی که تجهیزات بستری قادر به اکسیژن رسانی از 21 درصد تا 100 درصد هستند، تجهیزات سرپایی تنها قادر به اعمال اکسیژن 100 درصدی هستند. لازم به ذکر است با توجه به این که نازال کانولا، یک سیستم اکسیژن‌رسانی باز است، FiO2 صد درصدی با هوای اتاق در مجرای بینی رقیق می‌شود، از این رو معمولا درصد اکسیژنی که به ریه می‌رسد تا 40 درصد است.

نازال کانولا با جریان زیاد

نازال کانولا با جریان زیاد روشی جدید در اکسیژن‌درمانی خانگی است که از آن بیشتر برای درمان بیماری‌هایی مانند آپنه انسدادی خواب استفاده می‌شود. هم کانولا و هم سیستم مرطوب کنندگی در این روش با روش جریان پایین متفاوت است، با این حال در این روش نیز می‌توان جریان اکسیژن و FiO2 را مطابق با نیاز بیمار تنظیم کرد. نکته قابل توجه در این روش این است که اشباع اکسیژن اعمال شده بر ریه و جریان دم بسیار موثرتر از نازال کانولا با جریان پایین اکسیژن است. با این که این روش نیز یک سیستم اکسیژن‌رسانی باز است، جریان آن بالاتر از جریان طبیعی دم است که به دام افتادن هوای محیط و ترکیب آن در راه هوایی بیمار را کمتر می‌کند. استفاده از جریان بالا می‌تواند فضای مرده را حذف کرده و منجر به مقابله با مقاومت در راه هوایی بینی-حلقی (nasopharyngeal) شود و مقداری فشار هوای مثبت نیز اعمال کند. دستگاه‌ها در این روش می‌توانند تا 70 لیتر اکسیژن بر دقیقه را اعمال کنند. به طور کل، جریانهای اکسیژن بالاتر از 4 لیتر بر دقیقه، جریان بالا محسوب میشوند.

ونتیلاسیون غیرتهاجمی با فشار مثبت

اکسیژن را می‌توان از طریق ونتیلاسیون غیرتهاجمی با فشار مثبت (NIPPV) و به کمک ماسک‌های نازال نیز انجام داد. دو روشی که در درمان‌های خانگی بسیار رایج هستند، سی پپ درمانی (CPAP) وc (BiPAP) هستند. از دستگاه سی پپ معمولا برای درمان بیماری‌های مانند آپنه خواب و اختلال در تبادل گازها استفاده می‌شود، در حالی که از دستگاه بای پپ علاوه بر این‌ها برای درمان بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آمفیزم ریوی نیز استفاده می‌شود. در روش درمانی غیرتهاجمی سی پپ، با اعمال یک فشار هوای ثابت، راه هوایی بیمار باز نگاه داشته شده و از بسته شدن آن  در هنگام خواب جلوگیری می شود که به تنفس بیمار در هنگام خواب تا حد زیادی می‌کند. روش کار بای پپ نیز به همین صورت است، با این تفاوت که فشار دم در آن از بای پپ بیشتر است که تنفس و عمل بازدم در بیمار را راحت‌تر می‌کند.

تهویه یا ونتیلاسیون مکانیکی

یکی دیگر از روش‌های اکسیژن‌رسانی تهویه مکانیکی است که از آن بیشتر برای نارسایی‌ها تنفسی مزمن استفاده می‌شود. برای انجام این روش در خانه لازم است تراکئستومی انجام شود و در تنظیمات دستگاه می‌توان FiO2 را از 21 درصد تا 100 درصد تنظیم کرد. جریان اکسیژن بسته به نوع بیماری و نیاز بیمار تنظیم می‌شود، با این حال معمولا بیشترین میزان FiO2 در این روش تا 40 درصد است.

ماسک‌های صورت

ماسک‌های صورت معمولا برای کودکان در درمان خانگی استفاده نمی‌شوند و بیشتر در بیمارستان به کار می‌روند. با این حال در مواردی که استفاده از نازال کانولا برای بیمار سخت است، بهتر است از ماسک‌های تمام صورت استفاده شود. لازم به ذکر است برای جلوگیری از تنفس دی اکسید کربن هنگام استفاده از ماسک‌های تمام صورت می‌بایست از اکسیژن با جریان بالا (بین ده تا 15 لیتر در دقیقه) استفاده شود.

تجهیزات

برای اکسیژن درمانی در خانه معمولا از دستگاه‌های اکسیژن ساز یا کپسول اکسیژن استفاده می‌شود. دستگاه‌های اکسیژن‌ساز معمولا با برق کار می‌کنند و هوای محیط را پس از متراکم و فیلتر کردن به بیمار می‌رسانند. این دستگاه می‌تواند جریان اکسیژن را 10 لیتر بر دقیقه و FiO2 را تا 95 درصد ارائه بدهد. دستگاه‌های اکسیژن‌ساز در انواع پرتابل و قابل حمل نیز طراحی می‌شوند که می‌توان به راحتی آن‌ها را جابجا کرد و تا 3 لیتر در دقیقه جریان اکسیژن را تا 100 دقیقه به بیمار می‌رسانند. در شرایط ویژه مانند مسافرت با هواپیما می‌توان پس از اطلاع دادن به خطوط هوایی و با استفاده از نسخه پزشک از دستگاه اکسیژن‌ساز پرتابل استفاده کرد. علاوه بر این بنابر قوانین میزان باتری دستگاه می‌بایست دو برابر مدت زمان سفر باشد، از این رو در سفرهای طولانی لازم است مسافر باتری یدکی به همراه داشته باشد. کپسول‌های اکسیژن از دیگر تجهیزات اکسیژن‌رسانی هستند که می‌بایست در جاگذاری آن‌ها دقت به عمل آورد. یکی دیگر از این تجهیزات نیز کپسول‌های حاوی اکسیژن مایع هستند که بسیار سنگینند و در برخی شرایط به خصوص برای بیمار تجویز می‌شوند. علاوه بر این افرادی که در خانه اکسیژن‌درمانی می‌کنند لازم است مجهز به دستگاه پالس اکسیمتر باشند تا اشباع اکسیژن در خون بیمار به خوبی تحت نظر باشد. 

خطرات 

این دستگاه یک روش درمانی ایمن محسوب می‌شود و خطرهای کمتری نسبت به کپسول های اکسیژن دارد. مانند روش‌های درمانی دیگر، در این روش نیز نکاتی وجود دارد که می‌بایست برای رعایت ایمنی به آن‌ها توجه شود. از نکات بسیار مهم هنگام اکسیژن‌درمانی، میزان مصرف دوز درست است که در صورت عدول از آن می‌تواند منجر به مشکلات بسیار مانند مسمومیت با اکسیژن شود که خود باعث بروز مشکلاتی مانند ادم ریه است. همچنین، طول تیوب که با لوله یا شلنگ اکسیژن نیز شناخته می‌شود، اهمیت زیادی دارد. لازم به ذکر است اکسیژن خود به تنهایی قابل اشتعال نیست، با این حال، می‌تواند به گسترش آتش سرعت ببخشد. علاوه بر این باید به خاطر داشته باشیم:

• از خیس شدن دستگاه جلوگیری شود تا اتصالی نکند.
• هنگام اکسیژن‌درمانی از ریش تراش برقی و لباس هایی که ممکن است الکتریسیته ی ساکن ایجاد کنند استفاده نشود، تا منجر به آتش سوزی نشوند.
• از انواع اسپری و  محصولاتی که پایه ی روغنی یا نفتی دارند استفاده نشود، زیرا ممکن است منجر به آتش‌سوزی شود.
• اگر از دستگاه های اکسیژن ساز قابل حمل (پرتابل) استفاده می کنید، به تهویه ی آن دقت کنید که مسدود نباشد.

نکات

 در زیر در رابطه با جریان اکسیژن چند نکته آمده است:

• سیستمهای اکسیژنرسانی مایع، جریان بالایی از اکسیژن را برای مدت طولانیتری به بیمار میرسانند. با این حال به دلیل وزن زیادشان امروزه کمتر از آن‌ها استفاده می‌شود.
• دستگاههای ذخیرهی اکسیژن (OCD) مقدار زیادی اکسیژن را به بیمار نمی‌رسانند، از این رو استفاده از دستگاههای با جریان مداوم، برای افراد نیازمند به بیش از 4 لیتر اکسیژن در دقیقه مناسبتر است.
• برخی از دستگاههای اکسیژن ساز می‌توانند جریانی بالاتر از 10 لیتر در دقیقه نیز داشته باشند.
• برای تنظیمات جریان اکسیژن در صورتی که بیش از 6 لیتر در دقیقه باشد، لازم است از نازال کانولا استفاده شود.
• استفاده از برخی از ماسکهای صورت اکسیژن و کانولاها میتوانند تاثیر مثبتی در روند اکسیژن رسانی داشته باشد و جریانهای بالا را راحتتر به بیمار برساند.
• در صورت ایجاد ناراحتی در بینی و خشکی آن در اثر بالا بودن جریان اکسیژن، می‌توانید از دستگاه مرطوب کننده استفاده کنید.
• برای جریانهای بالای 6 لیتر در دقیقه، استفاده از لیوانهای یک بار مصرف مرطوب کننده به دلیل بروز کمردرد و مقاومت در مقابل جریان اکسیژن، توصیه نمیشود.

Source: https://www.contemporarypediatrics.com/view/oxygen-delivery-home-setting

https://www.ucsfhealth.org/education/your-oxygen-equipment